Co to są pasze rzepakowe?


Pasze rzepakowe są to: nasiona rzepaku i produkty uboczne ich odolejania: makuchy rzepakowe, wytłoki rzepakowe i poekstrakcyjna śruta rzepakowa. W Polsce do pozyskiwania oleju i paszy uprawia się wyłącznie odmiany rzepaku podwójnie ulepszonego (00), tzn. o bardzo niskiej zawartości kwasu erukowego i glukozynolanów.  Zastosowanie tych pasz w żywieniu różnych gatunków zwierząt zależy od zawartości tłuszczu, białka i związków o charakterze antyodżywczym, z których ciągle najważniejsza jest zawartość glukozynolanów.

Nasiona rzepaku (pełnotłuste) zawierają 46-48% tłuszczu i 19-20% białka w suchej masie i od 8 do 12 milimoli glukozynolanów w 1 kg (dotyczy to około 80% zarejestrowanych odmian) oraz enzym mirozynazę, który uczynnia się po rozdrobnieniu nasion i zamienia glukozynolany w związki toksyczne. Nasiona należy ogrzewać w temperaturze około 80oC i rozdrabniać przed podaniem zwierzętom.

Makuchy rzepakowe – powstają po częściowym odolejeniu nasion ''na zimno'' przy pomocy pras hydraulicznych (mają zazwyczaj postać zbitych tafli). Zawierają od 17 do 25% tłuszczu i 28-30% białka, zawartość glukozynolanów jest odpowiednio większa niż w użytych nasionach. Nasiona należy ogrzewać w temperaturze około 80oC przed wytłaczaniem a makuchy rozdrabniać (śrutować) przed podaniem zwierzętom.

Wytłoki rzepakowe – powstają po częściowym odolejeniu nasion przy pomocy pras ślimakowych. Zawierają od 10 do 18% tłuszczu i od 24 do 31% białka. Zawartość glukozynolanów jest odpowiednio większa niż w użytych nasionach, ale zależy też od stosowanej technologii odolejania (istnieje wiele rodzajów pras ślimakowych, ponadto w niektórych wytwórniach w procesie produkcyjnym stosowane jest prażenie lub tostowanie (ogrzewanie przy użyciu pary wodnej) lub ekstruzja wytłoków. Końcowy produkt może mieć postać płatków lub granul różnej wielkości.

Poekstrakcyjna śruta rzepakowa powstaje po odolejeniu nasion w dużych zakładach olejarskich i zawiera około 1,5-2% tłuszczu i 34-36% białka. Technologia ta obejmuje m.in. prażenie nawilżonych nasion w temp. 80-95%, tłoczenie w prasach ślimakowych wysokociśnieniowych, ekstrakcję oleju z wytłoków przy pomocy rozpuszczalnika, tostowanie i usuwanie pozostałości rozpuszczalnika przy użyciu strumienia pary wodnej. Na skutek tych zabiegów zawartość glukozynolanów w śrucie jest znacznie niższa niż w nasionach, ale niektóre aminokwasy (zwłaszcza lizyna) mogą być mniej dostępne dla drobiu i świń. Końcowa postać to śruta, nie wymagająca dodatkowego rozdrabniania.

Uwaga dodatkowa. Produkty uboczne odolejania rzepaku są najważniejszym krajowym źródłem białka paszowego. Nie należy nazywać ich odpadami!

prof. dr hab. Stefania Smulikowska

Powrót