Drób
Dopuszczalne udziały pasz rzepakowych w mieszankach paszowych dla drobiu wynoszą:
- dla kur nieśnych (brązowe jaja) 3-5% (30-50 g/kg),
- dla kur nieśnych (białe jaja) 8-10% (80-100 g/kg),
- dla kurcząt rzeźnych (brojlerów) w paszach typu starter 5-6% (50-60 g/kg), w paszach grower i finisher 10% (100 g/kg).
Podane zawartości nie wpływają ujemnie na wskaźniki produkcyjne i cechy smakowo-zapachowe jaj.
W przypadku kurcząt brojlerów najlepsze efekty daje łączenie w mieszance paszowej śruty lub makuchu rzepakowego w ilości 6-10% (60-100 g/kg), ze śrutą poekstrakcyjną sojową (Koreleski i Świątkiewicz, 2007).
Zawartości wyższe od dopuszczalnych mogą się wiązać ze skutkami negatywnymi, jak zmniejszona produkcyjność (niższa nieśność, wolniejszy wzrost, wyższe zużycie paszy na jednostkę produkcji), co pogarsza efektywność ekonomiczną produkcji drobiarskiej zwiększając jej koszty.
Przykładowe receptury mieszanek paszowych dla niosek zawierające poekstrakcyjną śrutę i makuch rzepakowy
| Wyszczególnienie | Zawartość w mieszance (%) | |||
|---|---|---|---|---|
| Kukurydza | 34,5 | 34,5 | 37,9 | 39,0 |
| Pszenica | 27,16 | 26,16 | 23,96 | 22,26 |
| Śruta poekstrakcyjna sojowa | 21,0 | 20,0 | 20,5 | 19,0 |
| Makuch rzepakowy | 4,0 | 6,0 | - | - |
| Poekstrakcyjna śruta rzepakowa | - | - | 4,0 | 6,0 |
| Olej rzepakowy | 2,0 | 2,0 | 2,3 | 2,4 |
| Kreda paszowa | 8,8 | 8,8 | 8,8 | 8,8 |
| Fosforan dwuwapniowy | 1,65 | 1,65 | 1,65 | 1,65 |
| Sól paszowa | 0,3 | 0,3 | 0,3 | 0,3 |
| DL–Metionina | 0,09 | 0,09 | 0,09 | 0,09 |
| Premiks witaminowo-mineralny (0,5%) | 0,5 | 0,5 | 0,5 | 0,5 |
| Składniki pokarmowe w 1 kg mieszanki | ||||
| Białko ogólne (g) | 170 | |||
| Energia metaboliczna (MJ) | 11,7 | |||
| Wapń (g) | 37,0 | |||
| Fosfor ogólny (g) | 6,0 | |||
| Fosfor przyswajalny (g) | 3,7 | |||
| Lizyna (g) | 8,0 | |||
| Metionina (g) | 3,6 | |||
Źródło: Koreleski J., Świątkiewicz S. (2009)
Przykładowe receptury mieszanek paszowych dla kurcząt rzeźnych zawierające poekstrakcyjną śrutę i makuch rzepakowy
| Materiały paszowe | Zawartość w mieszance (%) | |||
|---|---|---|---|---|
| Starter | Grower-Finiszer | |||
| Kukurydza | 56,75 | 57,35 | 59,34 | 59,84 |
| Śruta poekstrakcyjna sojowa | 34,0 | 33,0 | 27,0 | 26,0 |
| Makuch rzepakowy | 3,0 | - | 6,0 | - |
| Poekstrakcyjna śruta rzepakowa | - | 3,0 | - | 6,0 |
| Olej rzepakowy | 2,0 | 2,4 | 3,5 | 4,0 |
| Kreda paszowa | 1,05 | 1,05 | 1,05 | 1,05 |
| Fosforan dwuwapniowy | 2,1 | 2,1 | 1,95 | 1,95 |
| Sól paszowa | 0,3 | 0,3 | 0,3 | 0,3 |
| L-Lizyna | 0,1 | 0,1 | 0,19 | 0,19 |
| DL–Metionina | 0,2 | 0,2 | 0,17 | 0,17 |
| Premiks witaminowo-mineralny (0,5%) | 0,5 | 0,5 | 0,5 | 0,5 |
| Składniki pokarmowe w 1 kg mieszanki: | ||||
| Białko ogólne (g) | 220 | 200 | ||
| Energia metaboliczna (MJ) | 12,3 | 13,0 | ||
| Wapń (g) | 9,5 | 9,3 | ||
| Fosfor ogólny (g) | 8,2 | 8,1 | ||
| Fosfor przyswajalny (g) | 4,4 | 4,1 | ||
| Lizyna (g) | 12,3 | 11,7 | ||
| Metionina (g) | 5,5 | 5,0 | ||
Źródło: Koreleski J., Świątkiewicz S. (2009)
Efekty produkcyjne w żywieniu drobiu
Podawanie kurom nioskom mieszanki paszowej zawierającej makuch rzepakowy w ilości 2, 4 i 8% nie zmniejszyło nieśności jaj i wykorzystania paszy (patrz tabela). Najwyższa, 8- procentowa zawartość makuchu
w mieszance pogorszyła wykorzystanie wapnia i fosforu przez ptaki, czego konsekwencją może być zmniejszenie wytrzymałości skorup jaj i złamania kości nóg w chowie klatkowym kur.
Makuch rzepakowy w mieszance pełnoporcjowej dla kur niosek a produkcja i cechy jakościowe jaj.
| Wyszczególnienie | Bez makuchu | Zawartość makuchu rzepakowego w mieszance |
||
|---|---|---|---|---|
| 4% | 6% | 8% | ||
| Nieśność, % | 94,6 | 94,2 | 94,9 | 94,8 |
| Średnia masa jaja, g | 59,2 | 59,0 | 60,3 | 59,8 |
| Dzienna produkcja jaj, g/kurę | 56,0 | 55,6 | 57,2 | 56,7 |
| Pobranie paszy, g/kura | 120 | 121 | 120 | 122 |
| Wykorzystanie paszy, g paszy/1 g jaj | 2,13 | 2,18 | 2,10 | 2,15 |
| Wysokość białka, mm | 6,31 | 6,57 | 6,02 | 6,44 |
| Jednostki Haugha | 78,3 | 80,9 | 76,9 | 77,4 |
| Barwa żółtka, punkty w skali Roche’a | 3,67 | 3,67 | 3,67 | 3,58 |
| Grubość skorupy, μm | 382 | 395 | 406 | 400 |
| Gęstość skorupy, mg/cm2 | 92,7 | 92,6 | 93,4 | 98,4 |
| Wytrzymałość skorupy, N | 33,1 | 34,3 | 33,4 | 34,8 |
| Zapach gotowanych jaj, punkty | 4,10 | 4,06 | 4,07 | 3,67 |
| Smak gotowanych jaj, punkty | 4,15 | 4,10 | 4,07 | 3,96 |
Źródło: Korelski J., Świątkiewicz S. (2009)
Wyniki powyższych badań wskazują, że mieszanki paszowe dla kur nieśnych mogą zawierać do 6% makuchu rzepakowego. Zalecana ilość to 4%. Zawartość śruty poekstrakcyjnej rzepakowej w mieszankach paszowych dla kur nieśnych w ilości 3-5% (30-50 g/kg) daje podobny efekt produkcyjny jak zawartość w mieszance makuchu rzepakowego. Nie stwierdzono istotnych różnic w efektywności żywieniowej obu pasz rzepakowych w żywieniu kur niosek.
Wpływ pasz rzepakowych na jakość jaj i mięsa drobiowego
Pasze rzepakowe, szczególnie makuch stosowany w mieszankach paszowych, wprowadza do nich olej rzepakowy o korzystnych parametrach chemicznych. Następstwem tego jest wzrost udziału kwasu linolenowego z rodziny kwasów omega-3 w tłuszczu mięsa i jaj, korzystny z punktu widzenia dietetycznych właściwości produktów drobiarskich. Kwas ten w organizmach zwierząt i ludzi przekształca się do długołańcuchowych kwasów EPA
i DHA, a w dalszej kolejności do tzw. eikozanoidów, substancji o stwierdzonym działaniu przeciwmiażdżycowym.
Substancje ograniczające udział pasz rzepakowych w żywieniu drobiu
Udział pasz rzepakowych w mieszankach paszowych dla kur niosek ogranicza synapina (ester choliny i kwasu 4-hydroksy-3,5-dwumetoksycynamonowego). Produktem przemiany synapiny w organizmach kur niosek jest amina biogenna, trójmetyloamina (TMA) charakterystyczna dla organizmów ryb morskich. Jest związkiem nietoksycznym, lecz o nieprzyjemnym, rybim smaku i zapachu. W wyniku działania specyficznego enzymu kur, oksydazy, trójmetyloamina zostaje przekształcona w bezwonne, utlenione formy tej aminy. Nierozłożona trójmetyloamina przemieszcza się do jaj, nadając im niemiły rybi posmak (Smulikowska, 2002; Koreleski
i Świątkiewicz, 2009). Kury znoszące brązowe jaja wywodzą się z rasy Rhode Island Red (RIR), określane są jako karmazyny, nie mają genetycznie warunkowanego enzymu oksydazy rozkładającego trómetyloaminę, są wrażliwe na pasze rzepakowe i tolerują nie więcej niż 4% (40 g/kg) pasz rzepakowych w mieszankach paszowych. Kury znoszące białe jaja pochodzące od rasy Leghorn mają ten enzym, co skutkuje tolerowaniem do 10% (100 g/kg) pasz rzepakowych w mieszankach paszowych. W hodowli kur nastąpił znaczący postęp. W ostatnich latach wyhodowano rasę kur Lohman Brown, znoszącą brązowe jaja, a nie mającą wspomnianej wady genetycznej.
W Unii Europejskiej, a więc także w Polsce, dominują dotychczas nioski pochodzące z rasy Rhode Island Red (RIR), z bardzo słabą aktywnością oksydazy, co ogranicza zastosowanie pasz rzepakowych w mieszankach dla tych kur do 3-4% (30-40 g/kg paszy).
Opracowano na podstawie książki „Pasze rzepakowe w żywieniu zwierząt”
prof. dr hab. Franciszek Brzóska, doc. dr hab. Ewa Hanczakowska, prof. dr hab. Jerzy Koreleski, prof. dr hab. Juliusz Strzetelski
doc. dr hab. Sylwester Świątkiewicz, Instytut Zootechniki PIB w Balicach
tom III „Teraz rzepak, Teraz olej”
